Το ανώτερο τμήμα του γαστρεντερικού συστήματος περιλαμβάνει το στομάχι, τον οισοφάγο και το δωδεκαδάκτυλο. Ο οισοφάγος είναι ένα από τα λίγα όργανα που ‘’διασχίζει’’ τρεις διαφορετικές περιοχές του ανθρώπινου σώματος: τον τράχηλο, το θώρακα και την κοιλιά. Είναι ένας μυώδης σωλήνας μήκος 25 εκ. και καταλήγει στο στομάχι αφού εισέλθει στην κοιλιά από το οισοφαγικό τρήμα (τρύπα) του διαφράγματος. Η ένωση του οισοφάγου με το στομάχι γίνεται στην καρδιακή εντομή του στομάχου.

Το στομάχι είναι όργανο της κοιλιάς που μοιάζει με ασκό (σάκο). Το περιφερικό του άκρο λέγεται πυλωρός και κατόπιν ακολουθεί το δωδεκαδάκτυλο. Στη συμβολή του στομάχου με το δωδεκαδάκτυλο υπάρχει ένας μυϊκός σφιγκτήρας, ο πυλωρικός σφιγκτήρας που ελέγχει τη προώθηση της τροφής από το ένα όργανο στο άλλο. Το δωδεκαδάκτυλο είναι όργανο που έχει το σχήμα ‘’ς’’ και μήκος 25 εκ. Διαιρείται σε 4 τμήματα: τον βολβό και την 2η, 3η και 4η μοίρα.

Η 2η μοίρα του δωδεκαδακτύλου, που έχει σχήμα μισοφέγγαρου, έρχεται σε στενή ανατομική σχέση με την κεφαλή του παγκρέατος. Σε αυτό το τμήμα εκβάλλει ο παγκρεατικός και κοινός χοληδόχος πόρος, ‘’σωλήνες’’ που οδηγούν τα παγκρεατικά υγρά από το πάγκρεας και τη χολή από το συκώτι, εντός του γαστρεντερικού συστήματος.

Διαφραγματοκήλη  

Ως διαφραγματοκήλη ορίζεται η κατάσταση που ένα τμήμα του στομάχου μετακινείται εντός του θώρακα. Φυσιολογικά το στομάχι βρίσκεται κάτω από το διάφραγμα (μυς που διαχωρίζει την κοιλιά από το θώρακα), μέσα στην κοιλιά. Ο οισοφάγος εισέρχεται στην κοιλιά από μία τρύπα του διαφράγματος. Σε ασθενείς με διαφραγματοκήλη, το στομάχι περνάει μέσα από αυτή την τρύπα και μπαίνει στο θώρακα. Υπάρχουν δύο είδη διαφραγματοκήλης:

• Η κατ’ επολίσθηση, όπου το αρχικό τμήμα του στομάχου και το τελικό τμήμα του οισοφάγου ‘’γλιστρούν’’ προς το θώρακα. Ο τύπος αυτός είναι ο πιο συνηθισμένος.
• Η παραοισοφαγική, όπου τμήμα του στομάχου μπαίνει μέσα στην τρύπα (οισοφαγικό τρήμα) του διαφράγματος από το οποίο φυσιολογικά περνά μόνο ο οισοφάγος. Αν και πιο σπάνια, η κατάσταση αυτή μπορεί να οδηγήσει σε επείγον χειρουργικό πρόβλημα αν επηρεαστεί η αιμάτωση του στομάχου ή αν υπάρξει αιμορραγία.

Συμπτώματα

Η διαφραγματοκήλη μπορεί να μην προκαλεί ιδιαίτερα συμπτώματα.  Ωστόσο η παρουσία όξινων εκκρίσεων του στομάχου ερεθίζει τον οισοφάγο. Η παλινδρόμηση οξέων ή γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση προκαλεί συμπτώματα όπως:

• Κάψιμο στο στέρνο (οπισθοστερνικός καύσος)
• Κάψιμο στο λαιμό ή όξινη γεύση στο στόμα
• Δυσκολία στην κατάποση (δυσκαταποσία)
• Ερεθισμό της φωνής και βραχνάδα
• Βήχα που δεν σχετίζεται με λοίμωξη

Θεραπεία

Οι ασθενείς μπορούν να λάβουν φαρμακευτική θεραπεία για τα συμπτώματα, που είναι δυνατόν να βελτιωθούν. Οι ασθενείς με παραοισοφαγοκήλη και ορισμένοι ασθενείς με κατ’ επολίσθηση διαφραγματοκήλη χρειάζονται χειρουργική θεραπεία. Αυτή συνίσταται στον επανατοποθέτηση του στομάχου στην φυσιολογική του θέση μέσα στην κοιλιά και συχνά στην αποκατάσταση του διαφράγματος.

Αχαλασία οισοφάγου

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, στο τελικό του τμήμα, ο οισοφάγος ενώνεται με το στομάχι. Στην περιοχή της ένωσης υπάρχει ένας σφιγκτήρας (κατώτερος οισοφαγικός σφιγκτήρας) που χαλαρώνει για να περάσει η τροφή. Στην αχαλασία το τελευταίο τμήμα του οισοφάγου και ο σφιγκτήρας δεν λειτουργούν σωστά, με αποτέλεσμα την οι τροφές να μην μπορούν να εισέλθουν στο στομάχι. Η αχαλασία στα αρχικά στάδια δεν προκαλεί έντονα συμπτώματα και συχνά οι ασθενείς έχουν ενοχλήσεις πολύ καιρό πριν την αναζήτηση ιατρικής βοήθειας. Με την πρόοδο της πάθησης τα συμπτώματα γίνονται περισσότερο φανερά:

• Δυσκολία στο φαγητό
• Πόνος στο στήθος
• Συχνοί έμετοι τροφών που δεν έχουν χωνευτεί
• Κάψιμο πίσω από το στέρνο

Χειρουργική θεραπεία

Το χειρουργείο αν και δεν είναι η μόνη διαθέσιμη θεραπεία για την αχαλασία, προσφέρει μία οριστική λύση και άμεση ανακούφιση από τα συμπτώματα. Η χειρουργική μυοτομή, η χαλάρωση δηλαδή του οισοφαγικού σφιγκτήρα με το κόψιμο μυϊκών ινών θεωρείται ότι εξαλείφει τα συμπτώματα στην συντριπτική πλειοψηφία των ασθενών. Για την αποφυγή επιστροφής των οξέων του στομάχου στον οισοφάγο συνήθως προστίθεται στην επέμβαση ένα δεύτερο κομμάτι, γνωστό ως θολοπλαστική. Το χειρουργείο μπορεί να γίνει ανοικτά ή λαπαροσκοπικά.  

Οισοφαγικός καρκίνος

Το αδενοκαρκίνωμα και ο πλακώδης καρκίνος του οισοφάγου αποτελούν το 95% των κακοηθειών του οισοφάγου. Παλαιότερα ο πλακώδης καρκίνος ήταν ο πιο συνηθισμένος τύπος, αλλά τις τελευταίες δεκαετίες έχει αυξηθεί κατά πολύ η εμφάνιση του αδενοκαρκινώματος στις χώρες του δυτικού κόσμου.

Το κάπνισμα και η κατανάλωση αλκοόλ είναι οι κύριοι προδιαθεσικοί παράγοντες για το πλακώδες καρκίνωμα ενώ ο συνεχής ερεθισμός του οισοφάγου από οξέα του στομάχου που επιστρέφουν (παλινδρομούν) από το στομάχι (γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση) ο κυριότερος προδιαθεσικός παράγοντας για το αδενοκαρκίνωμα. Η παχυσαρκία και το κάπνισμα θεωρείται ότι παίζουν σημαντικό ρόλο, επίσης, στην εμφάνιση αυτού του τύπου καρκίνου.

Συμπτώματα

Αν και αρχικά ασυμπτωματικός, ο οισοφαγικός καρκίνος μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα όπως:

• Απώλεια βάρους και αδυναμία
• Αναιμία από συνεχή απώλεια αίματος
• Δυσκολία στην κατάποση (δυσκαταποσία)
• Πόνος πίσω από το στέρνο και πόνος στην κατάποση
• Βράχνιασμα της φωνής

Θεραπεία

Η αντιμετώπιση του καρκίνου του οισοφάγου είναι πολύπλοκη και εξαρτάται από ένα μεγάλο αριθμό παραγόντων όπως το είδος, η εντόπιση και στο στάδιο της νόσου (τοπική ή συστηματική εξάπλωση, διήθηση λεμφαδένων κ.α.). Η χειρουργική θεραπεία είναι η αφαίρεση τμήματος ή ολόκληρου του οισοφάγου και είναι η μόνη θεραπεία που μπορεί να θεραπεύσει την νόσο, αν εφαρμοστεί σε αρχικά στάδια και τηρηθούν οι απαραίτητες χειρουργικές (ογκολογικές) αρχές. Η χειρουργική θεραπεία είναι δυνατό να συνδυαστεί με ακτινοθεραπεία ή και χημειοθεραπεία, ανάλογα με το στάδιο της νόσου κατά την στιγμή της διάγνωσης.

Καρκίνος στομάχου

Ο γαστρικός καρκίνος αποτελεί την τέταρτη αιτία θανάτου από κακοήθεια παγκοσμίως και συχνά η θεραπεία του είναι δύσκολη, καθώς η διάγνωση γίνεται συνήθως όταν η νόσος είναι αρκετά προχωρημένη. Η εμφάνισή του παρουσιάζει μείωση τις τελευταίες δεκαετίες. Σε αυτό έχουν συμβάλει η αναγνώριση και έγκαιρη αντιμετώπιση σημαντικών προδιαθεσικών παραγόντων όπως το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού (βακτήριο που σχετίζεται με το έλκος και τον καρκίνο), αλλά και η βελτίωση και εξάπλωση διαγνωστικών μέσων όπως η γαστροσκόπηση. Σημαντικός κρίνεται και ο ρόλος διατροφικών και περιβαλλοντικών παραγόντων όπως για παράδειγμα η καλύτερη συντήρηση των τροφίμων στην σημερινή εποχή.

Συμπτώματα

Στα αρχικά στάδια, ο καρκίνος του στομάχου μπορεί να μην προκαλεί συμπτώματα. Όταν αυτά εμφανίζονται είναι συνήθως τα ακόλουθα:

• Απώλεια βάρους
• Ανορεξία και αίσθημα πληρότητας (αίσθηση ότι το στομάχι είναι γεμάτο μετά από κατανάλωση μικρής ποσότητας τροφής)
• Αδυναμία και εύκολη κόπωση
• Αναιμία (από χρόνια απώλεια αίματος)

Θεραπεία

Η χειρουργική αφαίρεση προσφέρει τις περισσότερες πιθανότητες για μακρόχρονη επιβίωση στους ασθενείς με καρκίνο που δεν έχει εξαπλωθεί, σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία. Βασικό πρόβλημα αποτελεί η έγκαιρη διάγνωση και η ο εντοπισμός ασθενών που μπορούν να θεραπευθούν. Σε αυτό συμβάλλουν τα προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου σε ασθενείς που βρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο να νοσήσουν αλλά και η αυξημένη κλινική υποψία από την αξιολόγηση πρωίμων συμπτωμάτων.

Ο προεγχειρητικός έλεγχος καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την εφαρμογή της κατάλληλης θεραπείας για τον εκάστοτε ασθενή. Η χειρουργική θεραπεία του καρκίνου του στομάχου περιλαμβάνει την μερική ή ολική αφαίρεση του στομάχου, τον επαρκή λεμφαδενικό καθαρισμό και την αποκατάσταση της συνέχειας του γαστρεντερικού σωλήνα.

Αντιμετώπιση από τον Χειρουργό Dr Γ. Σωτηρόπουλο

• Οισοφαγεκτομή Ivor-Lewis
• Διαδιαφραγματική οισοφαγεκτομή (οισοφαγεκτομή χωρίς θωρακοτομή)
• Επεμβάσεις καρδιακής μοίρας στομάχου, ανοικτή και λαπαροσκοπική επέμβαση αχαλασίας, καρδιομυοτομή και θολοπλαστική
• Λαπαροσκοπική επέμβαση κατά Nissen
• Ολική γαστρεκτομή με DΙΙ λεμφαδενεκτομή, υφολική γαστρεκτομή
• Επεμβάσεις έλκους στομάχου
• Επεμβάσεις στο 12δάκτυλο