Το παχύ έντερο (κόλον) και το ορθό αποτελούν το προτελευταίο τμήμα του γαστρεντερικού συστήματος και είναι υπεύθυνα για  την τελική επεξεργασία των τροφών, τον σχηματισμό των κοπράνων και την αποβολής τους από τον πρωκτό. Το κόλον αποτελεί συνέχεια του τυφλού και υποδιαιρείται στο ανιόν, το εγκάρσιο, το κατιόν και το σιγμοειδές κόλον. Το ανιόν και το κατιόν τμήμα είναι οπισθοπεριτοναϊκά όργανα, ενώ το εγκάρσιο και το σιγμοειδές είναι ενδοπεριτοναϊκά, βρίσκονται δηλαδή μέσα στην περιτοναϊκή κοιλότητα. Το ορθό έχει μήκος 15-20 εκ. και  αποτελεί τη συνέχεια του σιγμοειδούς κόλου έως τον πρωκτό.

Παρά την συνεχή προσπάθεια της ιατρικής κοινότητας για ελαχιστοποίηση των παρεμβατικών θεραπευτικών μεθόδων και τον περιορισμό των χειρουργικών παρεμβάσεων, η χειρουργική θεραπεία αποτελεί σήμερα το σημαντικότερο μέσο για την αντιμετώπιση αρκετών παθήσεων του παχέος εντέρου.

Πέρα από τις επείγουσες καταστάσεις που απειλούν άμεσα τη ζωή όπως η ισχαιμία και η συστροφή του εντέρου και στις οποίες η χειρουργική παρέμβαση κρίνεται άμεσα απαραίτητη, η χειρουργική αντιμετώπιση είναι συχνά η μόνη λύση που προσφέρει ίαση σε καταστάσεις όπως ο καρκίνος του παχέος εντέρου, η επιπλεγμένη εκκολπωματίτιδα ή η ελκώδης κολίτιδα.

Καρκίνος παχέος εντέρου

Το αδενοκαρκίνωμα του παχέος εντέρου αποτελεί τον τρίτο συχνότερα εμφανιζόμενο τύπο καρκίνου και αιτία θανάτου στους άνδρες (μετά τον καρκίνο προστάτη και πνεύμονα) και στις γυναίκες (μετά τον καρκίνο μαστού και του πνεύμονα). Ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου αυξάνεται με την ηλικία.

Οι κληρονομικές μορφές της νόσου χαρακτηρίζονται από την νεαρή ηλικία εμφάνισης, την ύπαρξη οικογενειακού ιστορικού και την ταυτόχρονη ανάπτυξη όγκων σε άλλα μέρη του σώματος. Στις υπόλοιπες περιπτώσεις, που αποτελούν την συντριπτική πλειοψηφία, χαρακτηριστική είναι η απουσία οικογενειακού ιστορικού και γενικά αφορούν ασθενείς ηλικίας μεγαλύτερης των 60 ετών.

Για τον καρκίνο του παχέος εντέρου ενοχοποιούνται γενετικοί (μεταλλάξεις σε γονίδια) και περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως η παχυσαρκία, ο καθιστικός τρόπος ζωής, το κάπνισμα και η κατανάλωση αλκοόλ.

Συμπτώματα

Στα αρχικά στάδια είναι δυνατόν να μην υπάρχει κανένα σύμπτωμα. Για το λόγο αυτό είναι σημαντική η πρόληψη (Κολοσκόπηση σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες των οργανισμών υγείας). Όταν υπάρχουν συμπτώματα, αυτά μπορεί να είναι:

• Πόνος στην κοιλιά
• Αλλαγή των συνηθειών του εντέρου (συχνές κενώσεις ή δυσκοιλιότητα)
• Παρουσία αίματος στα κόπρανα
• Αδυναμία και απώλεια βάρους παρά την φυσιολογική διατροφή
• Απόφραξη του εντέρου (ειλεός)

Τα συμπτώματα μπορεί να διαφέρουν από ασθενή σε ασθενή και εξαρτώνται από την εντόπιση και το μέγεθος του όγκου.

Θεραπεία

Η χειρουργική θεραπεία αποτελεί το σημαντικό θεραπευτικό μέσο στην αντιμετώπιση του καρκίνου του παχέος εντέρου. Παρά την εξέλιξη των χημειοθεραπευτικών φαρμάκων και την βελτίωση των ακτινοθεραπευτικών τεχνικών, η χειρουργική αφαίρεση του όγκου είναι η μόνη επιλογή που προσφέρει την πιθανότητα ίασης σε πρώιμο στάδιο της νόσου.

Βασικές αρχές της χειρουργικής αντιμετώπισης είναι η πλήρης, κατά το δυνατόν, αφαίρεση της νόσου, ο επαρκής λεμφαδενικός καθαρισμός και η αποκατάσταση της συνέχειας του γαστρεντερικού σωλήνα. Σήμερα, η ύπαρξη μεταστάσεων δεν αποκλείει τη δυνατότητα χειρουργικής αφαίρεσης και επιπλέον η εμφάνιση μεταστάσεων μετά από την αρχική αντιμετώπιση της νόσου, έχει φανεί ότι είναι δυνατόν να αντιμετωπιστεί χειρουργικά με καλά αποτελέσματα.

Σημαντικός είναι επίσης ο ρόλος της χειρουργικής παρέμβασης σε περιπτώσεις αιμορραγίας ή απόφραξης καθώς αναγκαία κρίνεται η άμεση παρέμβαση για την διάσωση του ασθενούς.

Η λαπαροσκοπική χειρουργική του παχέος εντέρου έχει τους ίδιους στόχους με την ανοικτή χειρουργική και οι χειρουργικές αρχές που εφαρμόζονται παραμένουν σταθερές, με τη διαφορά ότι η τεχνική είναι ελάχιστα επεμβατική. Σχεδόν το σύνολο των παθήσεων του παχέος εντέρου και του ορθού που επιδέχονται χειρουργική θεραπεία, είναι δυνατόν να αντιμετωπιστούν λαπαροσκοπικά.

Πλεονεκτήματα της λαπαροσκοπικής τεχνικής θεωρούνται η μικρότερη διάρκεια νοσηλείας, ο λιγότερος μετεγχειρητικός πόνος, το καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα και η μειωμένη επίπτωση μετεγχειρητικών κηλών. Σήμερα, η λαπαροσκοπική χειρουργική θεωρείται ότι προσφέρει τα ίδια αποτελέσματα με την ανοικτή σε ότι αφορά στην ογκολογική θεραπεία και στην επιβίωση των ασθενών.

Αντιμετώπιση από τον Χειρουργό Dr Γ. Σωτηρόπουλο

• Επεμβάσεις παχέος εντέρου (δεξιά και αριστερή ημικολεκτομή, σιγμοειδεκτομή, χαμηλή προσθία εκτομή με ολική αφαίρεση του μεσο-ορθού, κοιλιοπερινεϊκή εκτομή για καρκίνο ορθού/πρωκτού, υφολική κολεκτομή)
• Ριζικός επιχώριος λεμφαδενικός καθαρισμός
• Λαπαροσκοπική σκωληκοειδεκτομή
• Λαπαροσκοπική δεξιά ημικολεκτομή, λαπαροσκοπική σιγμοειδεκτομή
• Αντιμετώπιση μεταστατικής νόσου παχέος εντέρου
  • liver first προσέγγιση/ανάστροφη κολεκτομή
  • σύγχρονη κολεκτομή-μεταστασεκτομή
  • ανατομικές ηπατεκτομές, μη ανατομικές ηπατεκτομές, σφηνοειδείς μεταστασεκτομές
  • στρατηγικός σχεδιασμός αντιμετώπισης πολυμεταστατικής νόσου
    • Ηπατεκτομή 2 σταδίων
    • Συνδυασμός ηπατεκτομής με απολίνωση ή εμβολισμό κλάδου πυλαίας φλέβας για αντιρροπιστική υπερτροφία ήπατος
    • Τεχνική ALPPS (Associated Liver Partition and Portal Vein Ligation)
    • Συνδυασμός μεταστασεκτομών με τοπικο-περιοχικές μεθόδους (ραδιοσυχνότητες – Radio Frequency Ablation/RFA, μικροκύματα – microwaves, NanoKnife – Irreversible Electroporation/IRE)
• Επείγουσες επεμβάσεις σε περιτοναϊκή νόσο
  • Επεμβάσεις στο λεπτό έντερο
  • Επεμβάσεις παράκαμψης (γαστρο-νηστιδοστομία, νηστιδο-εγκαρσιοστομία)
  • Στομίες όλων των μορφών