Στομάχι

Ανατομία του στομάχου

Το στομάχι χωρίζεται σε τέσσερα τμήματα, καθένα από τα οποία έχει διαφορετικά κύτταρα και λειτουργίες.

Το στομάχι είναι ένα παχύ, τοιχωμένο όργανο που βρίσκεται μεταξύ του οισοφάγου και του πρώτου μέρους του λεπτού εντέρου (το δωδεκαδάκτυλο). Βρίσκεται στην αριστερή πλευρά της κοιλιακής κοιλότητας. Κάτω από το στομάχι βρίσκεται το πάγκρεας. 

Μια βλεννογόνος μεμβράνη ευθυγραμμίζει το στομάχι που περιέχει τους αδένες (με κύρια κύτταρα) που εκκρίνουν γαστρικούς χυμούς. Μέχρι τρία λίτρα αυτού του πεπτικού υγρού παράγεται καθημερινά. Οι γαστρικοί αδένες ξεκινούν να εκκρίνονται πριν το φαγητό εισέλθει στο στομάχι λόγω των παρασυμπαθητικών ερεθισμάτων του νεύρου συστήματος, που καθιστούν επίσης το στομάχι έναν κάδο αποθήκευσης για αυτό το οξύ.

Το στομάχι χωρίζεται σε τέσσερα τμήματα, καθένα από τα οποία έχει διαφορετικά κύτταρα και λειτουργίες. Οι ενότητες είναι:

1. Η οισοφαγική περιοχή, όπου το περιεχόμενο του οισοφάγου αδειάζει στο στομάχι.
2. Ο θόλος, που σχηματίζεται από την άνω καμπυλότητα του οργάνου.
3. Το σώμα, η κύρια κεντρική περιοχή.
4. Ο πυλώνας ή ο κόλπος, το κάτω τμήμα του οργάνου που διευκολύνει την εκκένωση του περιεχομένου στο λεπτό έντερο.

Δύο βαλβίδες λείου μυός ή σφιγκτήρες διατηρούν το περιεχόμενο του στομάχου. Είναι οι:

1. Οισοφαγικός σφιγκτήρας που διαιρεί την παραπάνω οδό.
2. Πυλωρικός σφιγκτήρας ή πυλωρικό στόμιο που διαιρεί το στομάχι από το λεπτό έντερο.

Οι αρτηρίες που τροφοδοτούν το στομάχι είναι η αριστερή γαστρική, η δεξιά γαστρική. Παρέχουν το μυϊκό επίχρισμα, προεξέχουν και τελικά διανέμονται στον βλεννογόνο.

Οι αρτηρίες διασπώνται στη βάση των γαστρικών σωλήνων σε ένα πλέγμα λεπτών τριχοειδών που εκτείνονται προς τα πάνω μεταξύ των σωλήνων. Ανατομίζονται μεταξύ τους και καταλήγουν σε πλέγμα μεγαλύτερων τριχοειδών που περιβάλλουν τα στόματα των σωλήνων και σχηματίζουν επίσης εξαγωνικά πλέγματα γύρω από τους αγωγούς.

Από αυτές προκύπτουν οι φλέβες, και ακολουθούν μια ευθεία πορεία προς τα κάτω, μεταξύ των σωλήνων, στον ιστό, καταλήγουν στις γραμμικές και ανώτερες μεσεντερικές φλέβες ή απευθείας στην πύλη φλέβα.

Τα λεμφικά είναι πολλά. Αποτελούνται από ένα επιφανειακό και βαθύ σετ, και περνούν στους λεμφαδένες που βρίσκονται κατά μήκος των δύο καμπυλών του οργάνου.

Τα νεύρα είναι οι τελικοί κλάδοι της δεξιάς και αριστερής ουρήθρας και άλλων τμημάτων, το πρώτο διανέμεται στην πλάτη και το δεύτερο στο μπροστινό μέρος του οργάνου. Ένας μεγάλος αριθμός κλαδιών από το κοιλιακό πλέγμα του συμπαθητικού διανέμονται επίσης σε αυτό.

Τα νευρικά πλέγματα βρίσκονται στο υποβρύχιο στρώμα και μεταξύ των στρωμάτων του μυϊκού στρώματος όπως στο έντερο. Τα ινίδια κατανέμονται από αυτά τα πλέγματα στον μυϊκό ιστό και στον βλεννογόνο.

Μικροσκοπική ανατομία του στομάχου

Τα στρώματα του στομάχου παράγουν βλέννα για να προστατευθούν, τα ένζυμα για να σπάσουν την τροφή για πέψη, και τους μύες να σπρώξουν το φαγητό.

Όπως και τα άλλα μέρη του γαστρεντερικού σωλήνα, τα τοιχώματα του στομάχου αποτελούνται από μια σειρά στρωμάτων. Από το εσωτερικό έως το εξωτερικό, το πρώτο κύριο στρώμα είναι ο βλεννογόνος.

Βλεννογόνος

Αυτό αποτελείται από ένα επιθήλιο, το έπλασμα από κάτω μέρος και ένα λεπτό κομμάτι λείου μυός που ονομάζεται βλεννογόνος μυώδης. Το υποβλεννογόνο βρίσκεται κάτω από αυτό και αποτελείται από ινώδη συνδετικό ιστό που διαχωρίζει τον βλεννογόνο από το επόμενο στρώμα, το μυϊκό εξωτερικό σώμα.

Η μυϊκή δομή στο στομάχι διαφέρει από εκείνη άλλων οργάνων του γαστρεντερικού συστήματος στο ότι έχει τρία στρώματα μυών αντί για δύο. Κάτω από αυτά τα μυϊκά στρώματα υπάρχουν στρώματα συνδετικού ιστού.

Το επιθήλιο του στομάχου σχηματίζει βαθιές κοιλότητες, που ονομάζονται βασικοί ή οξυντικοί αδένες. Διαφορετικοί τύποι κελιών βρίσκονται σε διαφορετικές τοποθεσίες. Τα κύτταρα στη βάση αυτών των κοιλοτήτων είναι κύρια κύτταρα που είναι υπεύθυνα για την παραγωγή πεψινογόνου, ενός ανενεργού προδρόμου της πεψίνης, που αποικοδομεί τις πρωτεΐνες. Η έκκριση του πεψινογόνου αποτρέπει την αυτο-πέψη των στομαχικών κυττάρων.

Πιο ψηλά, τα βρεγματικά κύτταρα παράγουν γαστρικό οξύ και μια ζωτική ουσία, εγγενή παράγοντα. Η λειτουργία του γαστρικού οξέος είναι διπλή:

1. Σκοτώνει τα περισσότερα βακτήρια στα τρόφιμα, διεγείρει την πείνα και ενεργοποιεί το πεψινογόνο σε πεψίνη.
2. Μετουσιάζει το σύνθετο πρωτεϊνικό μόριο ως πρόδρομο της πέψης των πρωτεϊνών μέσω ενζυματικής δράσης στο στομάχι και στο λεπτό έντερο.

Κοντά στην κορυφή των κοιλωμάτων, πιο κοντά στα περιεχόμενα του στομάχου, υπάρχουν κύτταρα που παράγουν βλέννα που ονομάζονται κύπελλα που βοηθούν στην προστασία του στομάχου από την αυτο-πέψη.

Ο εξωτερικός μυς

Ο εξωτερικός μυς αποτελείται από τρία στρώματα λείου μυός.

• Το εσωτερικό στρώμα έχει λοξό προσανατολισμό: αυτό δεν φαίνεται σε άλλα μέρη του πεπτικού συστήματος. Αυτό το στρώμα είναι υπεύθυνο για τη δημιουργία της κίνησης που αναδεύεται και διασπά φυσικά τα τρόφιμα.
• Τα επόμενα στρώματα είναι το τετράγωνο και έπειτα το διαμήκες, τα οποία υπάρχουν όπως και σε άλλα μέρη της γαστρεντερικής οδού.
• Το πυλωρικό άντρο έχει παχύτερα δερματικά κύτταρα στα τοιχώματά του και εκτελεί πιο ισχυρές συσπάσεις από το θόλο. Ο πυλώνας περιβάλλεται από ένα παχύ κυκλικό μυϊκό τοίχωμα, σχηματίζοντας έναν λειτουργικό (αν όχι ανατομικά διακριτό) πυλωρικό σφιγκτήρα που ελέγχει την κίνηση των χυμών.

Πεπτικές ιδιότητες του στομάχου

Η κίνηση και η ροή χημικών στο στομάχι ελέγχεται από το αυτόνομο νευρικό σύστημα και διάφορες ορμόνες του πεπτικού συστήματος.

Ορμόνες στο στομάχι

Η κίνηση και η ροή χημικών στο στομάχι ελέγχονται τόσο από το αυτόνομο νευρικό σύστημα όσο και από τις διάφορες ορμόνες του πεπτικού συστήματος.

Η ορμόνη γαστρίνη προκαλεί αύξηση της έκκρισης HCl από τα βρεγματικά κύτταρα και πεψινογόνο από τα κύρια κύτταρα στο στομάχι. Προκαλεί επίσης αυξημένη κινητικότητα (κίνηση, περισταλτικότητα) στο στομάχι.

Η γαστρίνη απελευθερώνεται από G-κύτταρα στο στομάχι, μέσω των κυττάρων βάσης των πυλωρικών, καρδιακών και θεμελιωδών αδένων, ως απόκριση στη διάταση του άντρου και των πεπτικών προϊόντων (ιδιαίτερα μεγάλες ποσότητες πρωτεϊνών που έχουν υποστεί πλήρη πέψη). Αναστέλλεται από ένα pH κανονικά μικρότερο από τέσσερα (υψηλό οξύ), καθώς και από την ορμόνη σωματοστατίνη.

Η χοληκυστοκίνη (CCK) επηρεάζει κυρίως τη χοληδόχο κύστη και την προκαλεί να συστέλλεται, αλλά μειώνει επίσης την γαστρική εκκένωση και αυξάνει την απελευθέρωση του παγκρεατικού χυμού, ο οποίος είναι αλκαλικός και εξουδετερώνει το χυμό.

Με διαφορετικό και σπάνιο τρόπο, η εκκριτίνη που παράγεται στο λεπτό έντερο επηρεάζει κυρίως το πάγκρεας, αλλά μειώνει επίσης την έκκριση οξέος στο στομάχι. Το γαστρικό ανασταλτικό πεπτίδιο (GIP) μειώνει τόσο την απελευθέρωση γαστρικού οξέος όσο και την κινητικότητα. Το εντερογλυκαγόνο μειώνει τόσο το γαστρικό οξύ όσο και την κινητικότητα.

Εκτός από τη γαστρίνη, όλες αυτές οι ορμόνες δρουν για να απενεργοποιήσουν τη δράση του στομάχου. Αυτό ανταποκρίνεται σε προϊόντα διατροφής στο ήπαρ και στη χοληδόχο κύστη που δεν έχουν ακόμη απορροφηθεί. Το στομάχι πρέπει να σπρώχνει τα τρόφιμα στο λεπτό έντερο μόνο όταν δεν είναι απασχολημένο. Ενώ το έντερο είναι γεμάτο και εξακολουθεί να χωνεύει τα τρόφιμα, το στομάχι θα λειτουργήσει ως αποθήκευση τροφής.

Επιδερμικός αυξητικός παράγοντας

Ο επιδερμικός αυξητικός παράγοντας (EGF) οδηγεί σε κυτταρικό πολλαπλασιασμό, διαφοροποίηση και επιβίωση. Ο επιδερμικός αυξητικός παράγοντας είναι ένα πολυπεπτίδιο χαμηλού μοριακού βάρους που καθαρίστηκε για πρώτη φορά από τον υπογνάθιο αδένα ενός ποντικού, αλλά έκτοτε έχει βρεθεί σε πολλούς ανθρώπινους ιστούς, συμπεριλαμβανομένων των υπογνώνων και παρωτιδικών αδένων.

Ο σιελογόνος επιδερμικός αυξητικός παράγοντας, ο οποίος φαίνεται να ρυθμίζεται από ανόργανο ιώδιο διατροφής, παίζει σημαντικό φυσιολογικό ρόλο στη διατήρηση της ακεραιότητας του οισοφάγου και του γαστρικού ιστού. Οι βιολογικές επιδράσεις του σιελογόνου EGF περιλαμβάνουν την επούλωση των στοματικών και γαστροοισοφαγικών ελκών, την αναστολή της έκκρισης του γαστρικού οξέος και τη διέγερση της σύνθεσης του DNA, καθώς και την παροχή προστασίας των βλεννογόνων από ενδοαυλικούς βλαβερούς παράγοντες – όπως το γαστρικό οξύ, τα χολικά οξέα, η πεψίνη, και θρυψίνη, και σε φυσικούς, χημικούς και βακτηριακούς παράγοντες.

Το στομάχι μπορεί να χρησιμοποιήσει γλουταμινικό νάτριο χρησιμοποιώντας υποδοχείς γλουταμικού. Αυτές οι πληροφορίες μεταδίδονται στον πλευρικό υποθάλαμο και το λεμφατικό σύστημα στον εγκέφαλο ως σήμα γευστικότητας μέσω του νεύρου του κόλπου. Το στομάχι μπορεί επίσης να αισθανθεί, ανεξάρτητα από τη γλώσσα και τους στοματικούς υποδοχείς γεύσης, γλυκόζη, υδατάνθρακες, πρωτεΐνες και λίπη. Αυτό επιτρέπει στον εγκέφαλο να συνδέσει τη θρεπτική αξία των τροφίμων με τις προτιμήσεις τους.

Αν και η απορρόφηση είναι η κύρια λειτουργία του λεπτού εντέρου, κάποια απορρόφηση ορισμένων μικρών μορίων συμβαίνει ωστόσο στο στομάχι μέσω της επένδυσής του. Αυτό περιλαμβάνει νερό εάν το σώμα είναι πολύ αφυδατωμένο. φάρμακα, όπως η ασπιρίνη και αμινοξέα (π.χ. κούνημα πρωτεΐνης ορού γάλακτος).

Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί γαστρικοί αδένες που εκκρίνουν πολλές διαφορετικές χημικές ουσίες. Τα βρεγματικά κύτταρα εκκρίνουν υδροχλωρικό οξύ και εγγενής παράγοντες:

• Τα κύρια κύτταρα εκκρίνουν πεψινογόνο.
• Τα κυτταρικά κύτταρα εκκρίνουν βλέννα.
• Τα κύτταρα Argentaffin εκκρίνουν σεροτονίνη και ισταμίνη.
• Τα κύτταρα G εκκρίνουν την ορμόνη γαστρίνη.